Szpital Specjalistyczny im. Świętej Rodziny SPZOZ

Rak szyjki macicy jest nowotworem złośliwym, który jeśli zostanie wcześnie rozpoznany jest całkowicie wyleczalny. Niestety u wielu pacjentek zostaje wykryty w zaawansowanym stadium. W Polsce w 2010 r. rozpoznano ponad 3000 nowych przypadków raka szyjki macicy. Udowodniono, że badania przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy pozwoliły zmniejszyć liczbę zgonów z tego powodu. Badanie cytologiczne jest badaniem, w czasie którego pobiera się specjalną szczoteczką komórki z szyjki macicy. Następnie komórki te są oglądane pod mikroskopem i oceniane przez patomorfologa. Gdy zostaną stwierdzone nieprawidłowości Pacjenta kierowana jest na dalsze badania. Obecnie dzięki cytologii można wykryć nieprawidłowe komórki z szyjki macicy jeszcze zanim przekształcą się w komórki raka. W Polsce w ramach Programu Profilaktyki Raka Szyjki Macicy wszystkie kobiety w wieku 25 – 59 lat mogą raz na trzy lata wykonać bezpłatnie badanie cytologiczne.

• RAK SZYJKI MACICY

Rak szyjki macicy jest nowotworem narządu rodnego, który rozwija się z nieprawidłowych komórek występujących w szyjce macicy, mogącym naciekać sąsiednie narządy i dawać przerzuty do odległych narządów. Początkowo nie daje żadnych objawów, później mogą występować nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych, bóle podbrzusza lub bóle przy współżyciu. Ponad 90% przypadków raka szyjki macicy jest związanych z infekcją wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Inne czynniki ryzyka to między innymi: palenie tytoniu, wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego, posiadanie wielu partnerów seksualnych, liczne ciąże i porody, zwłaszcza w młodym wieku. Rozpoznanie raka szyjki macicy najczęściej ma miejsce na wczesnym etapie, dzięki wykonywaniu rutynowych badań przesiewowych (cytologii). Leczenie raka szyjki macicy w zależności od stopnia zaawansowania polega na zastosowaniu leczenia chirurgicznego, radioterapii lub chemioterapii lub skojarzeniu tych metod. Odsetek przeżyć po leczeniu raka szyjki macicy jest ściśle związany ze stopniem zaawansowania nowotworu przy rozpoznaniu.

• RAK ENDOMETRIUM

Rak endometrium jest nowotworem złośliwym wywodzącym się z błony śluzowej jamy macicy (endometrium). Powstaje na skutek nieprawidłowych podziałów komórek, które rozrastają się w niekontrolowany sposób i naciekają sąsiednie struktury oraz dają przerzuty do odległych narządów. Najczęściej pierwszym objawem raka endometrium jest nieprawidłowe krwawienie z dróg rodnych (zwłaszcza u kobiet po menopauzie!). Może występować także ból podbrzusza. Czynnikami ryzyka rozwoju raka endometrium są otyłość, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2, długotrwałe leczenie estrogenami (bez podawania progestagenów), nierództwo, późna menopauza, wczesna menarche, zespół policystycznych jajników, uwarunkowania genetyczne (zespół Lyncha, zespół Cowden) i długotrwałe leczenie tamoksyfenem.
Leczenie w zależności od stopnia zaawansowania nowotworu polega na zastosowaniu leczenia chirurgicznego, radioterapii, chemioterapii lub terapii hormonalnej. Odsetek przeżyć po leczeniu raka endometrium jest ściśle związany ze stopniem zaawansowania nowotworu przy rozpoznaniu.

• RAK JAJNIKA

Rak jajnika jest nowotworem, który rzadko daje objawy we wczesnym stadium, dopiero, gdy nowotwór osiąga większe rozmiary pojawiają się objawy takie jak: bóle podbrzusza, wzdęcia, powiększenie obwodu brzucha, utrata apetytu i inne. Pacjentki, u których występuje zwiększone ryzyko raka jajnika to między innymi kobiety, które nie urodziły dziecka, niepłodne, kobiety u których stymulowano farmakologicznie owulację, cierpiące na endometriozę, pacjentki, które przeszły napromienianie miednicy mniejszej, otyłe i palące papierosy. Do czynników ochraniających przed zachorowaniem zalicza się długotrwałe stosowanie antykoncepcji hormonalnej, liczne ciąże i karmienie piersią. Niestety rak jajnika często zostaje wykryty dopiero w zaawansowanym stadium, co znacznie obniża szanse Pacjentek na długoletnie przeżycie.

Mięśniaki macicy to łagodne guzy powstające w wyniku rozrostu komórek mięśniówki macicy. Większość kobiet mających mięśniaki macicy nie ma żadnych objawów, podczas gdy inne doświadczają bolesnych albo obfitych miesiączek. Ponadto, mięśniaki mogą powodować problemy z zajściem w ciążę oraz być przyczyną bólu w miednicy mniejszej (także podczas współżycia). Przyczyna powstawania mięśniaków jest nieznana, jednak mają one tendencję do występowania rodzinnego oraz ich wzrost jest częściowo zależny od poziomu żeńskich hormonów płciowych (estrogenów i progesteronu). Diagnozę stawia się na postawie badania ginekologicznego oraz badań obrazowych, głównie USG. Leczenie rozpoczyna się gdy pacjentka ma objawy lub gdy mięśniak zaczyna szybko rosnąć. Wśród dostępnych opcji leczenia są metody farmakologiczne (leki przeciwbólowe, leczenie hormonalne) lub leczenie operacyjne, polegające na wyłuszczeniu mięśniaka lub mięśniaków albo na wycięciu trzonu macicy (lub ewentualnie całej macicy).

Niepłodność jest coraz poważniejszym problemem zdrowotnym i społecznym. Dotyczy około 10-15% par w wieku rozrodczym. O tym, że para jest niepłodna mówimy, gdy po roku regularnego współżycia nie dochodzi do poczęcia. Przyczynami niepłodności kobiecej mogą być choroby przenoszone drogą płciową, zaburzenia hormonalne, zaburzenia genetyczne, endometrioza, zespół policystycznych jajników, nadwaga lub otyłość, wady narządu rodnego i wiele innych. Leczenie niepłodności można rozpocząć po ustaleniu jej przyczyny i polega ona na leczeniu choroby podstawowej kobiety, stosowaniu metod farmakologicznych, leczenia operacyjnego lub metod wspomaganego rozrodu. Niestety w około 20% przypadków przyczyna niepłodności pozostaje nieznana.

Torbiel to otorbiony, najczęściej wypełniony płynem zbiornik powstający w jajniku w wyniku różnych zaburzeń. Zwykle nie powoduje objawów, czasem może być przyczyną wzdęć oraz bólu w podbrzuszu i w okolicy lędźwiowej. Gdy torbiel pęknie bądź ulegnie skręceniu Pacjentka odczuwa silny ból, któremu mogą towarzyszyć inne objawy, jak na przykład wymioty i omdlenie. Większość torbieli jajnika to zmiany łagodne, związane z owulacją – najczęściej są to torbiele pęcherzykowe albo torbiele krwotoczne. Inne, często występujące rodzaje torbieli to, np. torbiele endometrialne lub dermoidalne . Diagnoza jest stawiana na podstawie badania ginekologicznego i ultrasonografii. Zwykle torbiele jajników są obserwowane przez określony czas. Gdy są przyczyną bólu, zleca się leki przeciwbólowe (np. paracetamol, ibuprofen). Jeśli torbiele nie znikają podczas obserwacji, rosną, wyglądają podejrzanie w badaniu USG bądź powodują nasilone dolegliwości bólowe (które nie ustępują po lekach) należy taką zmianę usunąć operacyjnie (zwykle laparoskopowo, ale czasem może być konieczna laparotomia, czyli otwarcie powłok brzusznych).

Zespół policystycznych jajników (PCOS) to choroba, w której objawy są powodowane przez zwiększone stężenie androgenów (tzw. męskich hormonów płciowych) u kobiet. Główne objawy PCOS to rzadkie miesiączki lub ich całkowity brak, nadmierne owłosienie ciała, trądzik, łysienie i trudności z zajściem w ciążę. Cechą charakterystyczną u tych pacjentek jest obraz jajników w USG – powiększonych z licznymi drobnymi pęcherzykami (stąd nazwa choroby). Jest to najczęstsze zaburzenie endokrynologiczne u kobiet w wieku rozrodczym i jedna z głównych przyczyn niepłodności kobiecej. PCOS jest chorobą wieloczynnikową o nieznanej przyczynie. Istotną rolę w jej rozwoju odgrywają czynniki genetyczne, nadwaga lub otyłość, zaburzenia hormonalne, insulino oporność i wiele innych. Leczenie w zależności od potrzeb pacjentki polega na leczeniu niepłodności lub objawów nadmiaru androgenów takich jak nadmierne owłosienie i trądzik.

Endometrioza, stan w którym komórki endometrium (błony śluzowej jamy macicy) znajdują się poza tą jamą, np. w jajniku, w jajowodzie, tkance otaczającej macicę i przydatkach a w rzadkich przypadkach w innych odległych narządach. Główne objawy tej choroby to niepłodność i ból w podbrzuszu, zwłaszcza podczas miesiączek lub współżycia. U około 25% pacjentek choroba może przebiegać bezobjawowo. Przyczyna endometriozy nie została dokładnie poznana, istnieje kilka teorii jej powstawania. Niestety nie jest znane leczenie przyczynowe ale możliwe jest łagodzenie objawów. W zależności od zaawansowania choroby, odpowiedzi na terapię i potrzeb Pacjentki stosowane jest leczenie farmakologiczne lub operacyjne.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu to mimowolne oddawanie moczu podczas uruchamiania tłoczni brzusznej, a więc najczęściej w trakcie kaszlu, kichania czy wysiłku fizycznego. Schorzenie to należy różnicować z pęcherzem nadreaktywnym – przypadłością, w której główny mechanizm ukryty jest w nieprawidłowym funkcjonowaniu pęcherza moczowego. Podstawą doboru odpowiedniego leczenia jest więc dokładne określenie schorzenia, z którym mamy do czynienia. Służy temu przede wszystkim badanie urodynamiczne. Niezwykle istotne pozostają również kwestionariusze, które stanowią przydatne narzędzie do oceny wpływu choroby na codzienne życie pacjentki. Podstawę leczenia, a przede wszystkim prewencji wysiłkowego nietrzymania moczu stanowi redukcja masy ciała oraz fizjoterapia. W leczeniu zaburzeń mikcji w pierwszej kolejności sięga się po leki, zwłaszcza w parciach naglących. Dużą skutecznością w niwelowaniu dolegliwości, głównie wśród starszych, obciążonych pacjentek z licznymi przeciwskazaniami do innych form leczenia stanowią pessary – krążki lub kostki – stosowane dopochwowo. Leczenie operacyjne powinno być rozważone dopiero w przypadku nieskuteczności wszystkich powyższych form terapii. W leczeniu operacyjnym najczęściej wykorzystuje się wszywane podcewkowo beznapięciowe taśmy.

Zaburzenia statyki narządu rodnego, czyli inaczej obniżenie lub wypadanie narządu rodnego to stan, w którym żeński układ rozrodczy zmienia swoje położenie na skutek osłabienia mięśni, ścięgien i więzadeł macicy, które utrzymują ją w prawidłowych granicach anatomicznych. Objawy to przede wszystkim uczucie pociągania w dole pleców albo uczucie ciała obcego w pochwie, dyskomfort podczas współżycia oraz zaburzenia w oddawaniu moczu i stolca. Czynnikami ryzyka wystąpienia zaburzeń statyki narządu rodnego są: starszy wiek, urodzenie dużego dziecka, liczne porody, przebycie porodu zabiegowego, menopauza, nadwaga i otyłość, przebyta operacja wycięcia macicy, przewlekły kaszel lub przewlekłe zaparcia oraz wrodzone choroby takie jak: zespół Marfana lub zespół Ehlersa-Danlosa. W leczeniu rolę odgrywają przede wszystkim zmiana stylu życia oraz nawyków żywieniowych – utrzymanie prawidłowej masy ciała, dieta bogata w błonnik, ćwiczenie mięśni dna miednicy, unikanie dźwigania ciężkich przedmiotów, zaprzestanie palenia tytoniu. Poza tym, ważną rolę odgrywa fizjoterapia oraz w ostateczności leczenie chirurgiczne.

• USUWANIE POLIPÓW SZYJKI MACICY

Polipy szyjkowe to drobne zmiany o wydłużonym kształcie, które wychodzą z kanału szyjki macicy. Zwykle nie powodują żadnych zauważalnych objawów, jednak czasem mogą być przyczyną występowania nieprawidłowej wydzieliny z pochwy lub obfitych krwawień miesiączkowych. Najczęściej rozpoznawane są podczas badania ginekologicznego. Nie do końca wiadomo czemu dochodzi do powstania polipów szyjkowych, ale przypuszcza się, że może to być związane ze zwiększonym poziomem estrogenów (czyli żeńskich hormonów płciowych lub przewlekłym stanem zapalnym szyjki macicy lub pochwy. Usunięcie polipa szyjkowego to prosty zabieg przeprowadzany ambulatoryjnie, który nie wymaga znieczulenia (w czasie jego trwania możliwe jest odczuwanie przez pacjentkę lekkiego dyskomfortu). W rzadkich przypadkach, ze względu na rozmiar zmiany, konieczne jest usunięcie polipa podczas hospitalizacji.

Wiele kobiet w przeciągu swojego życia doświadcza nieprawidłowego krwawienia z dróg rodnych lub plamienia pomiędzy miesiączkami. Krwawienia z dróg rodnych jest uważane za nieprawidłowe gdy występuje poza spodziewanym terminem miesiączki, w ciąży, po menopauzie lub przed 9 rokiem życia. Są to także nieprawidłowe miesiączki, czyli miesiączki zbyt obfite lub zbyt skąpe, występujące rzadziej niż co 35dni lub częściej niż co 21dni oraz przedłużające się lub trwające za krótko. Nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych mogą mieć różne przyczyny. Gdy występują w ciąży mogą oznaczać zagrożenie poronieniem lub poronienie, które już nastąpiło, ciążę pozamaciczną, łożysko przodujące, zagrożenie porodem przedwczesnym lub czasem początek porodu. Poza ciążą krwawienia mogą być związane z owulacją, stosowaniem antykoncepcji hormonalnej, wkładek domacicznych, zakażeniem dróg rodnych, zaburzeniami endokrynologicznymi, mięśniakami macicy, polipami, rozrostem błony śluzowej macicy lub nowotworem złośliwym. Leczenie nieprawidłowych krwawień z dróg rodnych rozpoczyna się po zdiagnozowaniu ich przyczyny.

Zabieg chirurgiczny polegający na rozcięciu powłok brzusznych poprzecznie w okolicy nadłonowej lub podłużnie, wykonywany w leczeniu chirurgicznym schorzeń narządów jamy brzusznej kobiet.

Endoskopowy zabieg operacyjny wykonywany w znieczuleniu ogólnym, umożliwiający pod kontrolą wzroku usuwanie z wnętrza macicy polipów, mięśniaków, przecinanie zrostów oraz ocenę jamy macicy. Jako małoinwazyjne badanie histeroskopia umożliwia diagnozowanie schorzeń kobiecych. Pozwala zarówno na zdiagnozowanie, jak i usunięcie pewnych zmian oraz pobranie wycinka śluzówki. Histeroskopię wykonuje się w przypadku między innymi szukania przyczyn niepłodności, występowania polipów endometrium, nieprawidłowych krwawień z dróg rodnych i innych zaburzeń.

Zasadniczo w leczeniu zaburzeń statyki narządu rodnego wykonuje się operacje korygujące aparat wieszadłowy lub aparat podporowy macicy. Operacje korygujące aparat podporowy polegają na wykonaniu plastyki ścian pochwy i krocza, która ma na celu jej zwężenie lub w wybranych przypadkach zamknięcie wejścia do pochwy. Operacje korygujące aparat wieszadłowy mają na celu uzyskanie ponownie prawidłowych stosunków anatomicznych w miednicy mniejszej. Mogą to być operacje przezpochwowe lub brzuszne (wykonywane zarówno drogą laparotomii, czyli przez otwarcie powłok brzusznych, jak i laparoskopii), z wykorzystaniem tkanek własnych pacjentek bądź z użyciem materiałów syntetycznych. Dokładny zakres wykonywanej operacji ustala się na podstawie rodzaju stwierdzanego defektu.

Założenie taśmy podcewkowej to jeden z najczęściej wykonywanych i najbardziej skutecznych zabiegów (ponad 90% skuteczności) w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu. W zależności od wybranej metody wykonuje się u pacjentki nacięcia w pachwinach lub nad spojeniem łonowym. Następnie wprowadza się przez pochwę cienką taśmę i wyprowadza jej końce przez nacięcia w skórze, tak aby taśma od strony pochwy podtrzymywała cewkę moczową.

Wyłyżeczkowanie jamy macicy i kanału szyjki to zabieg wykonywany w znieczuleniu polegający n pobraniu materiału z jamy macicy i kanału szyjki macicy specjalną łyżką położniczą. Wykonuje się go najczęściej u pacjentek po poronieniu i u pacjentek z nieprawidłowymi, obfitymi krwawieniami z dróg rodnych. Jego celem jest przede wszystkim pobranie materiału do badania histopatologicznego.