15 maja 2017r., w dniu Światowego Dnia Kangurowania rusza ogólnopolska kampania ‘RODZICE KANGURY’. Celem akcji jest szerzenie świadomości i znaczenia kangurowania, wzrost poziomu świadomości kontaktu „skóra do skóry” zwanej inaczej kangurowaniem, uwrażliwienie rodziców na znaczenie tego rodzaju kontaktu w rozwoju dziecka już od pierwszych chwil po narodzinach, uświadomienie rodzicom przysługujących im praw, zachęcenie do kontynuacji kangurowania w warunkach domowych, promocja zalet płynących z „rodzicielstwa bliskości” oraz dotarcie do środowisk medycznych, by zachowywały dbałość o umożliwienie rodzicom kontaktu „skóra do skóry”.
Potrzeba kampanii RODZICE KANGURY
Mimo, iż w Polsce obowiązuje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 września 2012r. w sprawie „Standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem” , standardy te w większości przypadków nie są respektowane. Zalecenia Ministra rekomendują nieprzerwalny kontakt „skóra do skóry” bezpośrednio po porodzie przez minimum 2-godziny, o ile stan dziecka i matki na to pozwalają.
Niestety, pomimo tak przychylnego matce i dziecku prawa, praktyka wygląda inaczej – według raportu NIK ogłoszonego w lipcu 2016 roku, tylko 11% ankietowanych matek potwierdziło, że ich kontakt „skóra do skóry” trwał 2. godziny lub dłużej. Aż 63% rodzących kobiet określiło, że ich pierwszy kontakt z dzieckiem wynosił mniej niż 30 minut. Częste były też przypadki, gdy kontakt potraktowano bardzo symbolicznie, dając matce dziecko „do potrzymania” na całe …5 minut.
Tymczasem według standardów wszelkie czynności typu pomiar masy ciała czy długości noworodka należy dokonać w późniejszym czasie. Oznakowanie dziecka i ocena w skali Apgar powinna odbyć się na brzuchu mamy bez przerywania kontaktu „skóra do skóry”, a w razie zaniechania tej procedury, w dokumentacji medycznej i książeczce zdrowia dziecka należy odnotować, dlaczego przerwano kontakt „skóra do skóry” lub dlaczego kontakt w ogóle nie miał miejsca.
Dodatkowo, w szkołach rodzenia często nie porusza się tak ważnych aspektów prawidłowego, zdrowego rozwoju dziecka jak uczucia i emocje. Nie poświęca się czasu na omówienie zagadnień związanych z bliskością jaką matka stworzy ze swoim dzieckiem by budować relacje zaufania, poczucia bezpieczeństwa i miłości.
Historia kangurowania
Kangurowanie (KangarooMotherCare) czyli kontakt „skóra do skóry” to oficjalna praktyka medyczna, której standardy Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opracowała w 2003 roku jako zalecenia wobec wcześniaków oraz dzieci urodzonych w terminie. Jednak sama metoda w warunkach szpitalnych była stosowana znacznie wcześniej i została opisana w latach 70-tych: w 1976 roku w Szwecji, w 1978 roku w Kolumbii, w 1979 w USA. Największy rozgłos zdobył Kolumbijczyk, dr Edgar Rey Sanabria, profesor neonatologii, który zalecił technikę kontaktu „skóra do skóry” w szpitalu w Bogocie, kiedy dla narodzonych tam wcześniaków zabrakło inkubatorów. Okazało się, że kangurowanie nie tylko ocaliło życie wielu z nich (śmiertelność spadła dokładnie o połowę), ale i znacznie przyśpieszyło ich powrót do zdrowia, poprawiło życiowe parametry i przyśpieszyło moment opuszczenia szpitala przez matkę i dziecko. Dr Rey opublikował wyniki swoich badań i upowszechnił termin „skin to skin” – „skóra do skóry”. Dał tym samym początek wielu zmianom na oddziałach położniczych, na których zaprzestano rozdzielania mam od swoich dzieci, przystano na stały kontakt, tulenie i karmienia oraz wprowadzono zmianę kolejności zabiegów poporodowych – zamiast odcinania pępowiny, ważenia i mierzenia oddaje się noworodka w ramiona matki i przystawia do piersi.
Znaczenia kangurowania
„Pierwsze minuty po porodzie przy kontakcie „skóra do skóry” to czas wyrównania oddechu, rytmu serca, temperatury ciała noworodka oraz wymiany flory bakteryjnej pomiędzy rodzicem a noworodkiem, niezwykle ważna ze względu na późniejszą odporność dziecka na choroby i alergie – zalety kangurowania wymienia Monika Jodłowska, doświadczona położna. „Kangurowanie wpływa na obniżenie poziomu stresu związanego z porodem i działaniem bodźców zewnętrznych, podnosi poczucie bezpieczeństwa, uspokaja, stanowi integralną część procesu laktacyjnego, pomaga tworzyć więzi między matką a dzieckiem, a wcześniakom pomaga zmniejszyć stres związany z rozdzieleniem z matką i pobytem w inkubatorze, co pozytywnie wpływa na stabilizację parametrów życiowych”.
„Kangurowanie wydaje się najbardziej naturalną formą bliskości mamy i dziecka – zauważa Paweł Zawitkowski, ceniony fizjoterapeuta. „To nie tylko przyjemność i cudowna forma bycia z małym dzieckiem, ale również wszechstronne lekarstwo. Tym cudowniejsze, że bezpłatne i dostępne w każdej chwili. Kangurowanie pomaga w regulacji funkcjonowania organizmu noworodka i niemowlęcia nie tylko w sytuacjach stresowych (zaraz po porodzie, w szpitalu, czy w procesie leczenia), ale jest podstawą naturalnej stymulacji rozwoju małego dziecka w każdej przestrzeni: emocjonalnej, społecznej, poznawczej, biologicznej”.
„Każdy, choćby najkrótszy okres czasu, w którym rodzice mogą kangurować noworodki jest niezastąpioną formą terapii, szczególnie dla noworodków urodzonych przedwcześnie, z małą lub bardzo małą urodzeniową masą ciała. Kangurowanie to we współczesnej neonatologii metoda wspomagająca leczenie najmniejszych pacjentów czy wręcz jeden z elementów procesu leczenia. To właśnie ciało mamy lub taty jest najlepszym miejscem dla procesu zdrowienia wcześniaków. Już kilkuset gramowe maleństwa, podłączone do respiratora, mogą być kangurowane przez rodziców. Kontakt „skóra do skóry” matki i noworodka powinien trwać nieprzerwanie od pierwszej minuty życia dziecka do zakończenia pierwszego karmienia piersią. Jednak w przypadku dzieci chorych lub urodzonych przedwcześnie jest to niemożliwe. Możliwość kangurowania przychodzi później, wraz ze stabilizowaniem się ich stanu zdrowia. Kangurowane noworodki szybciej przybierają na wadze, łatwiej ustępują ich zaburzenia oddychania, wzmacnia się ich układ immunologiczny. W późniejszym okresie obserwujemy, że dzieci lepiej śpią, rzadziej miewają kolki. Kangurowanie pozytywnie wpływa również na mózg dziecka, aktywuje u noworodków szybsze tworzenie się połączeń między neuronami oraz pobudza ośrodki związane z emocjami i budowaniem więzi społecznych.” - powiedziała dr n. med. Beata Pawlus – lekarz kierujący Oddziałem Neonatologii w Szpitalu Specjalistycznym im. Św. Rodziny w Warszawie.
Dotyk i bliskość nie tylko leczy noworodki i niemowlęta, ale też pomaga w regulacji biologicznej organizmu zarówno matki, jak i każdej osoby, która kanguruje małe dziecko. Dzieje się to na drodze regulacji hormonalnej, regulacji emocji, reakcji organizmu na stymulację czuciową i wszystkich innych zmysłów. Dlatego od momentu narodzin kangurowanie powinno być stałą, codzienną praktyką rodziców, zarówno matki jak i ojca, trwającą minimum 2. godziny dziennie, aż do momentu, w którym dziecko w naturalny sposób „odmówi kangurowania” co następuje zwykle około 4-5 miesiąca, kiedy dzieci zaczynają interesować się światem i odwracać głowę.
Światowy Dzień Kangurowania początkiem długofalowej kampanii „Rodzice Kangury” w Polsce
15 maja jest dniem rozpoczęcia kampanii związanej z promowaniem kangurowania. W ramach inicjatywy „Rodzice Kangury” rusza strona internetowa www.rodzicekangury.pl dedykowana rodzicom oraz przedstawicielom środowiska medycznego. Planowane są spotkania połączone z warsztatami dla przyszłych rodziców na temat rodzicielstwa bliskości, kangurowania i pielęgnacji dziecka, warsztaty dla rodziców o trudnościach emocjonalnych w czasie opieki nad dzieckiem (dziecko przedwcześnie urodzone, dziecko z cięcia cesarskiego, baby blues), spotkania dla rodziców wcześniaków (kangurowanie w domu, rozwój wcześniaków) oraz szkolenia dla położnych i pielęgniarek o istocie i sposobie kangurowania wcześniaków. Szpitale praktykujące kangurowanie według zaleceń WHO oznaczone zostaną specjalnym znakiem.
Kampania „Rodzice Kangury” została zainicjowana przez podmioty medyczne - Szpital Specjalistyczny im. Św. Rodziny w Warszawie oraz podmiot leczniczy Medbest Care oraz osoby profesjonalnie związane z opieką nad matką i noworodkiem, które stały się ekspertami kampanii.
Patronat honorowy kampanii objęła Pani Prof. dr hab. n. med. Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka - Profesor zwyczajny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Konsultant Wojewódzki w dziedzinie Neonatologii, Prezes Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego.
